Tradycja Wydziału Sztuki, wcześniej Wydziału Wychowania Artystycznego sięga roku akademickiego 1990/1991. W strukturze WWA znalazły się dwa Instytuty: Plastyki i Muzyki, które stanowiły bazę kadrową i lokalową do prowadzenia studiów magisterskich na kierunkach: Wychowanie plastyczne, Wychowanie muzyczne. Dekadę później, Uchwałą Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, wprowadzono zmianę dotychczasowych nazw, które obecnie brzmią: Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych, Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej.
W kolejnych latach uruchomione zostały studia I stopnia w zakresie: Instrumentalistyka (od roku akademickiego 2004/2005), Malarstwo (2005/2006), Grafika (2007/2008), oraz studia II stopnia: Malarstwo (2009/2010) i Grafika (2009/2010).
W listopadzie 2012 roku Wydział Wychowania Artystycznego rozpoczął funkcjonowanie pod nową nazwą Wydział Sztuki, co związane było z potwierdzeniem zmian zachodzących w obszarze dydaktycznym i naukowo - artystycznym na Wydziale.
Wydział Sztuki Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie jest jednostką prowadzącą działalność artystyczną i naukowo - badawczą oraz kształcącą studentów w zakresie sztuk plastycznych i sztuki muzycznej. Działalność artystyczno - naukowa Wydziału obejmuje różne dyscypliny z zakresu sztuk plastycznych, sztuki muzycznej, nauk humanistycznych i nauk społecznych; należą do nich: sztuki piękne, sztuki projektowe, dyrygentura, instrumentalistyka, wokalistyka, nauki o sztuce i pedagogika.
Wydział tworzą trzy katedry: Grafiki, Malarstwa,Muzyki.
Katedra muzyki
Katedra Muzyki Wydziału Sztuki Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie jest jednostką naukowo - artystyczno - dydaktyczną, która stanowi bazę organizacyjną dla kierunku edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej. W jej ramach prowadzone są badania naukowe dotyczące muzykologii, teorii muzyki, socjologii muzyki, jak też szeroka działalność artystycznaw dyscyplinach: kompozycji, dyrygentury, instrumentalistyki i wokalistyki.
Publikacje pracowników Katedry dotyczą m. in.: historii muzyki polskiej, życia muzycznego, pedagogiki muzycznej oraz interpretacji dzieła muzycznego i dydaktyki instrumentalnej. Wydawane od 2005 roku czasopismo „Edukacja Muzyczna" zostało w 2012 roku wpisane na listę czasopism naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Do publikacji należy zaliczyć również nagrania płytowe, radiowe i telewizyjne.
Katedra, dawniej Instytut Muzyki od lat prowadzi ścisłą współpracę z Filharmonią Częstochowską, Ośrodkiem Promocji Kultury „Gaude Mater" oraz Regionalnym Ośrodkiem Kultury w Częstochowie. Wynikiem tej współpracy są koncerty z udziałem pedagogów i studentów - dyrygentów, solistów oraz zespołów studenckich.
Katedra współpracuje z uczelniami zagranicznymi: Uniwersytetem w Hradec Králové (Czechy), Uniwersytetem w Kłajpedzie (Litwa), Katolickim Uniwersytetem w Rużomberku oraz Uniwersytetem w Żylinie (Słowacja). Od roku 2012 w Instytucie regularnie zatrudniani są profesorowie wizytujący, reprezentujący uczelnie z Czech, Litwy, Niemiec i Ukrainy.
Studenci mają na co dzień okazję do występów publicznych w ramach koncertów chóru oraz zespołów instrumentalnych. W Instytucie działa Koło Naukowe, którego głównym celem jest rozwijanie pasji naukowych i artystycznych studentów.
Historia Katedry Muzyki
Muzyka obecna jest w murach Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie od chwili powstania Uczelni. Już w 1971 roku na Wydziale Humanistyczno-Pedagogicznym Wyższej Szkoły Nauczycielskiej istniał kierunek studiów Pedagogika opiekuńcza z wychowaniem muzycznym.
Z biegiem czasu na bazie tego kierunku rozwinęły się kolejne: Wychowanie muzyczne (od roku 1977), które po roku 2001 przekształcone zostało w kierunek o nazwie edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej. W roku 2004 uruchomiono równolegle nowy kierunek nauczania -instrumentalistyka, który prowadzony był do roku 2012.
Strukturą organizacyjną prowadzącą kierunki muzyczne Wyższej Szkoły Nauczycielskiej, a następnie Wyższej Szkoły Pedagogicznej był początkowo Zakład Wychowania Muzycznego. W latach 1983-86 w ramach nowo powstałego Instytutu Wychowania Artystycznego powołano Zakład Teorii i Zakład Praktyki Muzycznej, a następnie Zakład Dyrygowania. W związku z dalszym rozwojem jednostek prowadzących kierunki artystyczne w 1990 roku został utworzony Wydział Wychowania Artystycznego (od 2012 roku - Wydział Sztuki). W jego struktury wraz Instytutem Plastyki wszedł Instytut Muzyki. Od tego czasu do 2019 roku Instytut Muzyki tworzyły trzy zakłady: Zakład Dydaktyki Instrumentalnej, Zakład Teorii i Pedagogiki Muzycznej oraz Zakład (od roku 2013 Katedra) Dyrygowania.
Zakładem Wychowania Muzycznego, Instytutem Wychowania Artystycznego oraz Instytutem Muzyki kierowali: doc. Leon Jelonek (1971-79), mgr Ryszard Doliński (1979-80, 1981), ad. Janusz Seligman (1980-81), prof. Jerzy Sztuka (1983-85), prof. Leon Markiewicz (1981-85 - zastępca dyrektora, 1985-1990 - dyrektor), prof. Joachim Pichura (1991-2008), dr hab. Maciej Zagórski, prof. AJD. (2008-2016), dr hab. Ewa Jabłczyńska (2016-2018) i obecnie dr hab. Ewa Grabowska-Lis.
Kadra
Instytut Muzyki jest miejscem pracy osób o znaczącym dorobku naukowym i artystycznym. Ich działalność przez lata miała wielki wpływ na rozwój jednostki. Zatrudnione były tu osoby z tytułem profesora: Leon Markiewicz, Edward Bogusławski, Joachim Pichura, Zbigniew Karol Kalemba, Regina Strokosz-Michalak, Jan Jazownik, Czesław Stańczyk i Mirosław Niziurski oraz Światosław Pikulski i Tetiana Molchanova. W życiu Instytutu ważną rolę odegrali inni samodzielni pracownicy nauki: doc. Leon Jelonek, doc. Zygmunt Hassa, prof. WSP Zdzisław Drobner, prof. AJD Ludomira Grądman, prof. AJD Gabriela Szendzielorz-Jungiewicz, dr hab. Małgorzata Kaniowska, których dzieło kontynuują pracujący obecnie - prof. Jerzy Swoboda, prof. AJD Robert Gawroński, prof. AJD Maciej Zagórski. Wielu z pedagogów Instytutu Muzyki było związanych z akademiami muzycznymi i szkołami wyższymi w Katowicach, Kielcach, Krakowie, Łodzi, Warszawie, a także uczelniami w Kijowie i Lwowie.
Artyści - kompozytorzy, dyrygenci, instrumentaliści, śpiewacy, chórmistrzowie - prowadzą stale swą działalność na estradach koncertowych i operowych regionu, kraju i świata - nagrywają płyty, biorą udział w szeregu festiwali, spektakli operowych, koncertów symfonicznych, oratoryjnych, kameralnych, solowych i in.
Potwierdzenie wysokich kwalifikacji kadry naukowej, artystycznej i naukowej można znaleźć m.in. w raporcie Państwowej Komisji Akredytacyjnej z wizytacji, oceniającej jakość kształcenia na kierunku Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej w AJD w 2009 roku. Można w nim przeczytać: „działalność naukowa i artystyczna pracowników i studentów Wydziału jest znacząca", a „wiedza nauczycieli akademickich, wzbogacana czynnym udziałem w życiu artystycznym wpływa pozytywnie na jakość procesu dydaktycznego".
Tekst opracowano na podstawie materiałów:
Malko Wanda, 100 lat szkolnictwa muzycznego w Częstochowie 1994 - 2004, Częstochowa 2004. Renat Maryla, Popowska Marta, Instytut Muzyki Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, Częstochowa 2001. Zagórski Maciej, Miejsce Instytutu Muzyki Akademii im. Jana Długosza w życiu muzycznym Częstochowy, w: Muzyka w Częstochowie. Historia i perspektywy rozwoju, Częstochowa 2012.
Historia Katedry grafiki i malarstwa
W październiku roku 1977 w ówczesnej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie w ramach Wydziału Humanistyczno - Pedagogicznego utworzono kierunek Wychowanie plastyczne jako 5-letnie studia magisterskie.
Na przestrzeni 36 lat nastąpiło wiele istotnych zmian organizacyjnych i programowych. Na początku powołano niewielki Zakład Wychowania Plastycznego, który został przekształcony w Instytut Wychowania Artystycznego. W roku 1990, wraz z utworzeniem Wydziału Wychowania Artystycznego, powstał w jego składzie Instytut Plastyki.
W listopadzie 2012 roku zmieniono nazwę Wydziału Wychowania Artystycznego na Wydział Sztuki, a nazwę Instytut Plastyki na Instytut Sztuk Pięknych. Powodem tych zmian były przemiany rozwojowe w zakresie dydaktyki i działań naukowo - artystycznych na Wydziale. Ich konsekwencją było także powołanie Katedry Malarstwa i Katedry Grafiki.
Od października 2019 roku z powodu przemian organizacyjnych i programowych Instytut Sztuk Pięknych przestał istnieć. Obecnie w strukturze Wydziału Sztuki funkcjonują:
- Katedra Grafiki
- Katedra Malarstwa
W roku 2001 kierunek Wychowanie Plastyczne zmienił nazwę na Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych, w ramach którego rozbudowano programy nauczania oraz dokonano zmian programowych w obszarze dydaktyki, wprowadzając nowe przedmioty i uruchamiając pracownie specjalistyczne.
W roku akademickim 2007/2008 dotychczasowy 5-letni system kształcenia został zastąpiony przez studia I i II stopnia. Na kierunku Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych nastąpiły istotne zmiany: w okresie pierwszych 3 lat studenci uzyskują wykształcenie ogólnoplastyczne, zakończone obroną pisemną pracy licencjackiej i dyplomu artystycznego, realizowanego w jednej z pracowni do wyboru: Malarstwo, Grafika, Rzeźba - kształtowanie przestrzeni, Fotografia, Komunikat Wizualny, Multimedia i Intermedia. W minionych latach na studiach II stopnia realizowane było kształcenie w specjalności Kreacja wizualna i multimedialna z wyborem jednej z trzech pracowni dyplomowych: Pracownia kreacji wizualnych, Pracownia kreacji graficznych, Pracownia kreacji malarskich.
Obecnie realizowane są specjalności :
- I st.: nauczycielska; specjalizacje: malarstwo, grafika, fotografia, rzeźba, komunikat wizualny - multimedia i intermedia,
- II st.: nauczycielska; specjalizacja: komunikacja wizualna i kreacja multimedialna.
Dorobek naukowy i artystyczny oraz jakość realizowanego procesu dydaktycznego sprawiły, że w latach 2004 i 2009 kierunek Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych dwukrotnie otrzymał pozytywną ocenę Państwowej Komisji Akredytacyjnej.
Rozwój jakościowy kadry ówczesnego Instytutu Plastyki przyczynił się do powołania kolejnych kierunków:
- Malarstwo I st. (rok 2005/2006) ze specjalizacją Malarstwo sztalugowe,
- Grafika I st. (rok 2007/2008) ze specjalizacjami Grafika warsztatowa i Grafika użytkowa,
- Malarstwo II st. (rok 2009/2010) ze specjalizacją Malarstwo sztalugowe, Malarstwo w architekturze i urbanistyce,
- Grafika II st. (rok 2009/2010) ze specjalizacjami Grafika warsztatowa i Grafika użytkowa.
Kontroli Państwowej Komisji Akredytacyjnej w roku 2009 poddane zostały studia I st. na kierunku Malarstwo, który uzyskał ocenę pozytywną.
Działalność artystyczno - naukowa Katedry Grafiki oraz Katedry Malarstwa obejmuje dyscypliny z zakresu sztuk plastycznych, nauk humanistycznych i społecznych. Należą do nich: sztuki piękne, sztuki projektowe, nauki o sztuce i pedagogika, na bazie których Instytut prowadzi ożywioną współpracę z uczelniami artystycznymi w kraju i za granicą. W zakresie kształcenia kadry i studentów prowadzona jest wymiana doświadczeń dydaktycznych, badawczych i artystycznych. Pośród współpracujących uczelni należy wymienić: Akademię Sztuk Pięknych w Katowicach, Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie, Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie, Uniwersytet im. M. Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, Wydział Sztuki Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, Universität Koblenz - Landau, Katolicki Uniwersytet w Ružomberku i Uniwersytet w Żylinie.